Coláiste Bhríde

Tháinig an t-athair Lorcain ó Muirí go Rann na Feirste faoi Shamhain i 1925. Bhí sé ag cuartú áite le coláiste samhraidh a thógailt. Bhí sé ar lóistín ‘dtigh Shearcaigh agus thug sé cuairt ar na ceanntracha Gaeltachta i dTír Chonaill mheas sé go raibh neacht tithí faoi Ghaoth Dobhair faoi choinne "lóisteoirí" ach b’fhearr leis an Ghaeilge a bhí i Rann na Feirste. Inseoidh dó go raibh áiteacha go leor loistín i Rann na Feirste fosta agus mar sin shocair sé choláiste a bhunadh ansin.

Thug Johnny Sheimisín giota talamh do ar ard na bfhaoileog agus thóg Donnchadh Phadaí Shéainín an Choláiste dó. Tháinig na chéad scolairí i mhí Iúl 1926 agus ba sa Scoil Náisiúnta a bhí na ranganna acu. Bhí Coláiste Bhríde réidh faoi choinne na scoiláirí a thainig i mí Lunása. C. 50 scoiláire a tháinig an Samhradh sin. Daoine fásta (múinteoirí) ba mhó a bhí iontu.

Níor mhair an Coláiste sin i bhfad áfach. Tháinig oíche mhilltineach gaoithe móire i Mí Feabhra 1927 ag níor fágadh clár den choláiste nár siabadh ar shiúl. Nuair a tháinig an t-athair Lorcán arais go Rann na Feirste shocair sé coláiste eile a thógailt agus an t-am seo thóg sé láthair eile – Árd na bhfeannóg in aice leis an characaman. Fuair sé an talamh ó Phadaí Shéainín Pheadaí. Thóg sé an obair thógála do Dhonnchadh Phadaí Shéainín arís agus bhí coláiste úr le 4 sheomra foscailte i mí Iúl 1927. 70 scoláire a tháinig an bhliain sin.

I 1929 tógadh an choláiste bheag mar ionad Aifrinn ach do réir mar bhí uimhir na scoláirí ag méadú b’éigean ranganna a chuir ann.

Cuireadh dhá sheomra eile leis an fhoirgneamh i 1934. Mheádaigh uimhir na scoláirí achan bhliain agus b'éigean ranganna a chur ar siúl i gcuid dena sciobóil ar an bhaile.

Bhí sé soiléir go raibh sé thar am giota eile a chur leis an choláiste. Rinneadh sin i 1961 nuair ceanglaíodh píosa úr 8 seomra leis an seancholáiste.

I 1946 ceannaíodh talamh ó Tharlach Bhraghnaigh óig agus rinneadh páirc peile.

I 1947 ceannaíodh teach cónaithe John Dhonnchaidh sé sin teach na coláiste inniu. I 1940 cheannaigh Coiste Choláiste Bhríde, Coláiste Pádraig i Loch na nDeorán. Ón ath ó Brollachain agus tá sí seo mar chuid de Choláiste Bhríde ó shin.

B’é an t-athair Lorcán ó Muirí fhéin a reachtáil an choláiste anuas go 1937 nuair a ceapadh coiste stiúrtha agus cuireadh an choláiste faoi bhráid chomhaltas Uladh. Bhí Pádraig mac Conmí ina Uachtaran ar an chólaiste ó am an t-athair Lorcáin go dtí 1975.

Sean ó Labhra atá ina Uachtarán inniu le Iosaef Ó Searcaigh mar Rúnaí agus Paddy ó Neill mar chisteoir.